How to be normal? is een van de meest gestelde vraag aan google. Normaal zijn is iets wat velen van ons begeren. Normaal zijn betekent vaak geaccepteerd worden, erbij horen, deel uitmaken van het geheel, geen buitenstaander zijn. In onze zoektocht naar hoe we dat het beste kunnen bereiken vinden we eindeloos veel website die tips en adviezen aanreiken om zo normaal mogelijk te zijn; hoe je je het beste kunt aanpassen aan je omgeving, hoe je het beste je sombere stemming en anders-zijn kunt verbergen, hoe je het beste mengt met de mensen om je heen. Bij veel van die adviezen wordt ervan uitgegaan dat er een vaststaande betekenis is voor ‘normaal’ en ‘abnormaal’ en waarbij geldt ‘hoe normaler, hoe beter’. Maar wat is dat eigenlijk precies, normaal zijn?
Gábor Máté, een Canadese wetenschapper en arts van Hongaarse komaf, gespecialiseerd in neurologie, psychiatrie en verslaving, is van mening dat het idee van normaal zijn een mythe is. In onze samenleving hebben we vaak het idee dat aan de ene kant van het spectrum normaal staat en helemaal aan de andere kant de mensen met een afwijking, zoals een depressie, verslaving, angsten en fobieën, schizofrenie, of een andere stoornis of ziekte. Een lijn met alleen deze twee uitersten is een illusie volgens Máté. Als verslavingsarts ziet hij eerder een continuüm waar we allemaal deel van uitmaken. Iedereen bezit in meer of mindere mate ‘abnormaal’ gedrag, minder gangbare gevoelens, een ander soort denken. De een heeft meer angstige gedachten, de ander vindt het lastig zijn woede in toom te houden. Sommigen zijn vatbaarder voor een depressie, anderen voelen zich vaak alleen. We zijn allemaal mens met onze eigen kwetsbaarheid en onze eigen gradaties van ‘crazyness’. Het lijkt alsof die niet normaal is, maar ‘normaal’ bestaat niet.
Máte legt uit dat een ziekte of stoornis geen geïsoleerd verschijnsel is van een individu, maar eerder een cultureel geconstrueerd paradigma. In sommige culturen is er een strikte opvatting over wat ‘normaal’ en ‘abnormaal’ is. Je bent ‘abnormaal’ en ‘ziek’ als je homoseksueel bent, bepaalde kleding draagt of juist niet draagt, als je uiterlijk niet in het plaatje past. Dit verschilt per cultuur. Bepaalde dorpen in Afrika of India kunnen een betere plek zijn om schizofreen of depressief te zijn dan in de westerse maatschappij. In onze maatschappij zal er waarschijnlijk snel gemedicaliseerd worden om de symptomen te onderdrukken. In andere culturen waar de scheiding tussen normaal en abnormaal niet zo strikt is, worden mensen met een “afwijking” niet gezien als abnormaal, maar is er acceptatie voor wie je bent, is connectie belangrijker dan uitsluiting en word je verwelkomd en ruimte geboden om uit te dragen waar je op dat moment behoefte aan hebt. Zorg dragen voor wie je bent en niet voor wie je zou moeten zijn. Wellicht speelt dat in onze maatschappij ook mee in de drang tot normaal willen zijn; de hoge verwachtingen die er gesteld worden, de norm waar we aan willen voldoen; een goede baan, een mooi huis en er gelukkig uitzien.
Normaal en abnormaal zijn relatieve termen die we automatisch gebruiken om onszelf en mensen om ons heen te classificeren. We beseffen vaak niet dat we allemaal in meer of mindere mate anders zijn en dat als je goed kijkt niemand aan de norm van normaal voldoet. Het kan van de buitenkant wel zo lijken, maar als je beter kijkt zie je bij iedereen een unieke afwijking. Blijkbaar is dat normaal.